Στις 10 Ιουλίου 2023, η Systemiq δημοσίευσε τη μελέτη “Circular PET and Polyester: Ένα σχέδιο κυκλικής οικονομίας για τη συσκευασία και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα στην Ευρώπη” που περιγράφει τη μεταβατική πορεία για τον πολυεστέρα τα επόμενα 20 χρόνια. Είχα το προνόμιο να συμμετάσχω στη μελέτη ως μέλος της διευθύνουσας ομάδας.
Σχετικά με τη μελέτη
Η μελέτη παρουσιάζει έναν οδικό χάρτη για την επίτευξη ενός συστήματος συσκευασίας PET και πολυεστέρα υψηλής κυκλικότητας και χαμηλών εκπομπών στην Ευρώπη. Με την εφαρμογή προσεγγίσεων κυκλικής οικονομίας όπως η μείωση της ζήτησης, η επαναχρησιμοποίηση, η μηχανική ανακύκλωση και η χημική ανακύκλωση, μπορούν να επιτευχθούν τα ακόλουθα αποτελέσματα έως το 2040:
- Μείωση κατά ένα τρίτο στην κατανάλωση PET/πολυεστέρα
- Μείωση ~ 70% των απορριμμάτων προς υγειονομική ταφή ή αποτέφρωση
- Μείωση κατά 50% στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
- Δημιουργία 28.000 καθαρών νέων θέσεων εργασίας.
Συνολικά, πιστεύω ότι αυτή η μελέτη απεικονίζει την επιθυμητή αλλαγή συστήματος για την οποία θα πρέπει να επιδιώξει ο τομέας των πολυεστέρων, υποθέτοντας ότι άλλες μεταβλητές παραμένουν σταθερές. Ωστόσο, πρέπει να πληρούνται αρκετές προϋποθέσεις για να γίνει πραγματικότητα αυτό το σενάριο. Αυτά περιλαμβάνουν:
- Η Ευρώπη και η παγκόσμια οικονομία δεν υπερβαίνουν το όριο θέρμανσης των 2 μοιρών έως το 2040 (δείτε τη μελέτη μας για την υπερβολική χρήση του προϋπολογισμού άνθρακα από τη βιομηχανία πλαστικών εδώ)
- Διασφάλιση της ασφαλούς ανακυκλοφορίας των πλαστικών εντός της οικονομίας, ελαχιστοποιώντας τις επιπτώσεις στην υγεία και τη μόλυνση των υλικών.
- Επιτυχής κλιμάκωση της χημικής ανακύκλωσης για πολυεστέρα/ΡΕΤ.
Υποθέτοντας ότι όλα είναι καλά με την υπέρβαση των πλανητικών ορίων (κάτι που, προφανώς, δεν είναι). ότι η οικονομική ανάπτυξη θα συνεχιστεί απτόητη (πράγμα που δεν το πιστεύω). και ότι η επανακυκλοφορία του πλαστικού σε πολλούς κύκλους είναι δυνατή χωρίς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία (κάτι που μένει να αποδειχθεί) – το φιλόδοξο σενάριο κυκλικότητας που περιγράφεται στη μελέτη είναι ένα σενάριο που ευχαρίστως θα υπέγραφα.
Πράγματι, οι ασκήσεις μοντελοποίησης είναι πάντα προκλητικές καθώς είναι αδύνατο να ληφθούν υπόψη τα τέλεια όρια συστήματος και, επομένως, οποιαδήποτε άσκηση όπως αυτή πρέπει να πραγματοποιείται εντός αυτών των περιορισμών.
Διαφορετικά σενάρια
Αποδεχόμενοι τα προαναφερθέντα όρια, εδώ θα μπορούσε να μας οδηγήσει το πιο αισιόδοξο σενάριο:
(Πηγή: Systemiq study https://systemiq.info/circularPET)
Για να συμβεί το σενάριο της μείωσης της διάθεσης από τα σημερινά 5,9 εκατ. tn σε 2,2 εκατ. tn έως το 2040 (αντί να αυξηθεί σε 8 εκατ. tn όπως προβλέπεται στο σενάριο ιστορικών τάσεων), πρέπει να πραγματοποιηθούν οι ακόλουθες παρεμβάσεις:
(Πηγή: Systemiq study https://systemiq.info/circularPET)
Ωστόσο, η πρόκληση έγκειται στο γεγονός ότι μόνο τέσσερα από αυτά τα έξι μέτρα προτεραιότητας υποστηρίζονται από τη βιομηχανία και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Δύο από αυτά –δηλαδή η επέκταση της επαναχρησιμοποίησης για την παράταση της διάρκειας ζωής συσκευασιών και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και η αντιστροφή των επιχειρηματικών μοντέλων υψηλής κατανάλωσης με γρήγορο τρόπο– αντιμετωπίζουν την αντίθεση από τις περισσότερες μάρκες στους τομείς τροφίμων/ποτών και μόδας, καθώς και στη συλλογή και διαχείριση απορριμμάτων βιομηχανία. Επιπλέον, τα μέτρα αυτά αντιτίθενται επίσης από το πολιτικό φάσμα του κέντρου, της κεντροδεξιάς και της ακροδεξιάς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Υπουργών, ιδιαίτερα εν μέσω του τρέχοντος κύματος Τραμπισμού που επηρεάζει την ΕΕ.
Χωρίς την αγορά από τον κλάδο και με την έλλειψη πολιτικής βούλησης από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, το πιο πιθανό σενάριο για το 2040 είναι αυτό που ωθεί τα ποσοστά συλλογής και ανακύκλωσης και κινητοποιεί δισεκατομμύρια ευρώ για τη διαχείριση των απορριμμάτων του πολυεστέρα. Το πρόβλημα είναι ότι, εάν δεν υπάρξει μείωση και επαναχρησιμοποίηση, αυτό που θα δούμε είναι μια συνολική αύξηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, με – στην καλύτερη περίπτωση – τις ίδιες ποσότητες χωματερών και αποτέφρωσης (~5 Mtn) και τριπλάσιο ανακυκλωμένο περιεχόμενο (από 1 ,5 έως 4,7 Mtn). Εξετάζοντας την τρέχουσα κατάσταση των διαπραγματεύσεων στο PPWR και την έλλειψη προτάσεων στο μέτωπο της κλωστοϋφαντουργίας, φαίνεται ότι το πιο φιλόδοξο σενάριο θα είχε μόνο το 10 ή 20% των επιπτώσεων που απαιτούνται από τα μέτρα 1 και 2, καταστρέφοντας έτσι το μέλλον τη βιωσιμότητα του τομέα πολυεστέρα/ΡΕΤ.
Λοιπόν, τι πρέπει να γίνει;
Η λύση είναι απλή, αλλά εξαιρετικά προκλητική: πρέπει να εφαρμόσουμε την ιεραρχία των απορριμμάτων στον πραγματικό κόσμο. Εάν αφιερώσουμε τον ίδιο χρόνο και πόρους για την κατασκευή υποδομών για πρόληψη και επαναχρησιμοποίηση με αυτόν που επενδύουμε επί του παρόντος στη συλλογή, την ανακύκλωση και την απόρριψη, θα δημιουργήσουμε την αρχή για ίσους όρους ανταγωνισμού. Αυτή η αλλαγή της εστίασης θα έκανε εφικτό το επιθυμητό σενάριο που απεικονίζεται σε αυτή τη μελέτη.
Προς το παρόν δεν βλέπω την πολιτική βούληση ούτε το όραμα της βιομηχανίας για αυτό. Επομένως, εάν πρόκειται να συμβεί το φιλόδοξο σενάριο, θα χρειαστούμε κάποια απροσδόκητη εξωγενή μεταβλητή για να μπει στο παιχνίδι.
