Στα τέλη Νοεμβρίου 2022, η Εκτελεστική Διευθύντρια της Zero Waste Europe, Joan Marc Simon, συμμετείχε στην πρώτη Διακυβερνητική Επιτροπή Διαπραγματεύσεων (INC-1) των Ηνωμένων Εθνών στην Punta del Este της Ουρουγουάης. Το INC-1 σηματοδότησε τις πρώτες προσπάθειες για την ανάπτυξη ενός διεθνούς νομικά δεσμευτικού μέσου για την πλαστική ρύπανση, συμπεριλαμβανομένου του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Το παρακάτω κείμενο περιγράφει λεπτομερώς τις κύριες εντυπώσεις και τα αποτελέσματα της Joan Marc από αυτό το γεγονός.
Τι έντονη εβδομάδα που περάσαμε στην Ουρουγουάη! Στην πρώτη από τις 5 συναντήσεις που πρόκειται να πραγματοποιηθούν τα επόμενα δύο χρόνια, 160 χώρες συγκεντρώθηκαν στην Punta del Este για να συζητήσουν πώς θα πρέπει να λειτουργήσει αυτή η συνθήκη. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότερες συζητήσεις δεν αφορούσαν τόσο την ουσία, αλλά μάλλον τη μορφή και τη λειτουργία της συνθήκης.
Κι όμως, ήταν αρκετό να δούμε ποια θα είναι επίμαχα θέματα στο μέλλον.
Ο Executive Joan Marc Simon του ZWE (πάνω σειρά, πρώτη δεξιά) και οι αντιπροσωπείες GAIA και BFFP στο INC-1 στην Punta del Este της Ουρουγουάης.
Από την άποψη του περιεχομένου, οι εισροές που παρέχονται επικεντρώθηκαν κυρίως στο τι θα έπρεπε να αντιμετωπίζει η συνθήκη. Και εκεί μπορούμε να δούμε τις δύο κύριες πλευρές που θα βρεθούν αντιμέτωπες τα επόμενα δύο χρόνια: συγκεκριμένα, μια ομάδα χωρών που παράγουν πετρέλαιο και πλαστικό που θέλουν η συνθήκη να ασχολείται κυρίως με τα πλαστικά απορρίμματα (Ρωσία, Σαουδική Αραβία και κράτη του Κόλπου, Ιράν, ΗΠΑ, Κίνα, Αίγυπτος, Ιαπωνία…). και μια άλλη ομάδα χωρών που φέρουν το μεγαλύτερο βάρος της πλαστικής ρύπανσης (κράτη του Ειρηνικού, το μεγαλύτερο μέρος της Αφρικής, το μεγαλύτερο μέρος της Λατινικής Αμερικής) ή έχουν διαφορετική αντίληψη για τον ρόλο των πλαστικών στην οικονομία (Ευρωπαϊκή Ένωση, Νορβηγία, Ελβετία) και θέλουν μια συνθήκη που ασχολείται με ολόκληρο τον κύκλο ζωής των πλαστικών, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων και των επιπτώσεών τους στην υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η τελευταία οργανώνεται στο πλαίσιο του Συνασπισμού Υψηλής Φιλοδοξίας, συγκεντρώνοντας πλέον πάνω από 60 χώρες.
Από διαδικαστική άποψη, και μετά την αδράνεια των διαπραγματεύσεων για το κλίμα, ορισμένες χώρες πίεσαν σκληρά ώστε οι αποφάσεις σχετικά με τη συνθήκη να ληφθούν μέσω συναίνεσης. Ως μια ωραία λέξη που σημαίνει ομοφωνία, η συναίνεση δίνει τη δύναμη σε οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο να σταματήσει οποιαδήποτε απόφαση και, εξαιτίας αυτού, αυτή τη στιγμή αποτελεί την κύρια απειλή για αυτήν τη συνθήκη. Οι εξουσίες βέτο στη λήψη αποφάσεων πάντα χαμηλώνουν τη φιλοδοξία στον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή – δεν κοιτάξτε παρά την απογοητευτική αδράνεια των τελευταίων 20 ετών διαπραγματεύσεων για το κλίμα, που συνέβη βάσει αυτής της αρχής. Ουσιαστικά, αυτό αφήνει το μεγαλύτερο μέρος της μοίρας του παγκόσμιου πληθυσμού στα χέρια λίγων, των οποίων τα οικονομικά συμφέροντα περνούν από το να συνεχίσουν να κερδίζουν χρήματα καταστρέφοντας τον πλανήτη. ΕγώΣτο τέλος, αυτή και άλλες κρίσιμες αποφάσεις αναβλήθηκαν για την επόμενη συνάντηση, καθώς οι χώρες δεν ήταν σε θέση να καταλήξουν σε συμφωνία. Προχωρώντας προς τα εμπρός, το UNEP έλαβε την εντολή να συντάξει μια συλλογή στοιχείων για τη συνθήκη για τα πλαστικά με βάση τα στοιχεία που συλλέγονται και τις γραπτές υποβολές που θα υποβληθούν τους επόμενους μήνες, προτού πραγματοποιηθεί η επόμενη Διακυβερνητική Επιτροπή Διαπραγματεύσεων (INC2) στο Παρίσι στα τέλη του Μάιος 2023.
Η διάσκεψη ολοκληρώθηκε με την προεδρία να αναφέρει ένα tweet του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, το οποίο συνοψίζει έξοχα τις προσδοκίες για τη συνθήκη:
Προς το παρόν, οι διαπραγματεύσεις μόλις ξεκίνησαν και δεν έχουμε παρά ελπίδες και προσδοκίες. Ήρθε η ώρα να τα κάνετε πραγματικότητα!
